“Vừ à, Súa bây giờ giàu nhất thứ gì Vừ biết không? Không phải tiền, không phải bò dê, mà là giàu buồn. Là buồn ấy. Giàu lắm. Đựng không hết. Không có chỗ nào để cất nữa. Lâu lắm Súa chẳng biết phải làm thế nào để cười một cái.”
Có những người, khi đọc sách hay xem phim thường thích một “happy ending” – kết cục viên mãn, ai nấy đều hạnh phúc, và mình biết có những bạn khi lựa chọn đọc một quyển hay xem một bộ phim, thường hay hỏi “happy ending hay sad ending?”. Bởi lẽ, nếu kết buồn quá thì bạn sẽ quyết định không đọc, không xem vì không muốn thương tâm lận vào người, vì những ai dễ xúc cảm, có khi buồn quay quắt suốt nhiều ngày.
Nếu bạn thuộc nhóm kể trên thì xin chia buồn với bạn là “Lặng yên dưới vực sâu” có một cái kết buồn, và rất buồn. Tới nỗi khi gấp trang cuối cùng quyển sách lại, y như tựa sách, mình chỉ thấy một vực sâu thăm thắm giống như nhân vật nữ chính Súa đang thấy trước mắt. Vực sâu ấy không chỉ hiện hữu trong hữu hình, mà còn là vực sâu muôn trượng trong lòng người con gái H’mông nơi vùng cao U Khố Sủ.
Đọc sách văn học mà nhắc tới thể loại “vùng cao”, tựa hồ mình lại nhớ tới “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài, hay “Rừng xà nu” của Nguyên Ngọc, và chấm hết. Hai tác phẩm lại nằm trong chương trình văn học phổ thông, nếu không được dạy chắc cũng ít ai tìm đọc. Văn học trẻ sau năm 2000 hầu như rất ít tác phẩm viết về vùng cao và đồng bào các dân tộc thiểu số, trong làng văn thì điểm danh cũng chỉ được vài cây bút chuyên mảng này trên đầu ngón tay. Đỗ Bích Thúy (sinh năm 1975) là một trong số đó, và “Lặng yên dưới vực sâu” với mình là một tác phẩm thành công xuất sắc của nữ nhà văn, được viết từ độ cách đây 10 năm. Năm 2018, Nhã Nam có xuất bản lại tác phẩm này của chị.
“… tại sao con người lại làm thế này với nhau?”
“Lặng yên dưới vực sâu” mở đầu câu chuyện bằng một tập tục truyền thống của người H’mông là cướp vợ. Vừ và Súa yêu nhau sâu đậm, nhưng do nhà Vừ nghèo, không đủ lễ vật để hỏi cưới Súa nên Súa mới chấp nhận cho Vừ cướp mình về làm vợ (lúc đó thì không cần trả lễ vật). Đêm tối đen đặc, Súa ở nơi hẹn thấp thỏm ngóng trông Vừ xuất hiện cướp mình về, nhưng số phận trớ trêu người cướp Súa về lại là Tràng A Phống – con trai của người giàu nhất bản, vốn hống hách, chẳng xem ai ra gì, và khi đã thích thứ gì thì phải cướp về cho bằng được.
Mối duyên của Vừ và Súa bị chia cắt từ đó, Súa phải về làm vợ cho kẻ mình không yêu, mỗi ngày chịu sự bạo hành về tình dục lẫn tra tấn về tinh thần của Phống. Thể xác Súa ở đây nhưng tâm hồn Súa luôn hướng về Vừ, nhiều lần, Súa ví mình như quả bí ngô, nằm lăn lóc trong nhà Phống để mặc Phống muốn làm gì thì làm. Trong những đêm hoan lạc, Súa chỉ lặng thinh nằm yên nhìn lên khung cửa sổ trên cao chái nhà, thấy trăng rọi xuống lòng mình mà chết lặng.
“Trời cho rơi xuống đâu thì đậu ở đấy. Nắng lên thì sẽ tan ra. Tan ra và biến mất. Súa đã biến mất rồi. Bây giờ hỏi Súa không ai trả lời nữa. Trong nhà ngoài nhà, đều gọi Súa là vợ Phống.”
Mình vẫn thường nói với những bạn làm Content rằng, muốn nâng cao khả năng viết lách nên tìm đọc sách văn học, mà phải là văn học của những người cầm bút lão làng để cảm ngộ được câu chữ của họ. Đọc “Lặng yên dưới vực sâu”, cả buôn U Khố Sủ hiện lên thật đẹp, bảng lảng trong sương sớm với những chái nhà nơi lưng chừng đồi, quanh co là ruộng bậc thang, là nương ngô, là cây sa mộc, là những sinh hoạt sống động thường ngày của đồng bào dân tộc thiểu số, tất cả đều họa nét và hiện hình qua câu chữ của Đỗ Bích Thúy thật đẹp.
Câu chuyện tình tay ba giữa Vừ – Súa – Phống như một tiếng sáo buồn nơi đồi cao, cất lên một tiếng khắc khoải rồi chìm dần xuống vực sâu, mà gói theo đó là nỗi buồn đi theo số phận của từng nhân vật.
Tháng 04/2017, bộ phim “Lặng yên dưới vực sâu” được phát sóng trên VTV dưới sự chắp bút của biên kịch cũng là tác giả Đỗ Bích Thúy, cùng đạo diễn Đỗ Thanh Hải – người góp phần tạo nên những thương hiệu phim truyền hình nổi tiếng như “Phía trước là bầu trời”, “Người phán xử”,… Dự án phim “Lặng yên dưới vực sâu” lấy bối cảnh chính ở cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang) với nhiều khung cảnh hoang sơ, hùng vỹ, những đồi hoa tam giác mạch, những con đường đồi núi gập ghềnh, đầy đá tai mèo đẹp đến nao lòng.
OST phim “Lặng yên dưới vực sâu”:
Nếu bạn cảm thấy bài viết này hữu ích, bạn có thể ủng hộ tác giả qua chương trình Bạn đồng hành hoặc tại đây.
