Trong 4-5 ngày vừa qua, một trận mưa lớn như đại hồng thủy đổ bộ khu vực duyên hải Nam Trung Bộ khiến cho các tỉnh thành từ Bình Định, Phú Yên tới Khánh Hòa, Ninh Thuận chìm trong biển nước. Nhiều nơi ngập sâu tới 2 mét, người dân phải trèo lên gác xép, mái nhà hay leo lên cây chờ đội cứu hộ đến giải cứu. Hàng ngàn lời kêu cứu vang lên khắp cõi mạng xuyên màn đêm, các đường dây nóng tắc nghẽn và bị tê liệt hoàn toàn. Nhìn cảnh thảm sầu này, chỉ có thể cảm khái bằng hai câu thơ của cụ Nguyễn Du:
“Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng”
Nếu như đợt đầu tháng 10 ở Thái Nguyên, mưa lớn gây ngập lụt chỉ kéo dài khoảng 2 ngày rồi thôi, nước rút hết và để lại một vùng tan hoang, thì dải đất Nam Trung Bộ kỳ này chịu đựng lượng mưa kỷ lục suốt 4-5 ngày trời, ập đến bất ngờ khiến người dân không kịp trở tay chuẩn bị và họ hoàn toàn bị cô lập trong vùng lũ suốt thời gian đó. Đến tận thời điểm mình viết bài này, ở rốn lũ Đông Hòa (Phú Yên cũ), hàng chục ngàn người dân vẫn còn chờ ứng cứu.
Với mức ngập sâu 2-3 mét, nước dâng lên tận mái nhà. Đa số vùng nông thôn là nhà trệt mái ngói, không có xây nhiều tầng nên bà con chỉ có thể trèo lên mái nhà lánh nạn và co ro chịu cảnh lạnh giá trong mưa gió mịt mờ. Ngay cả ở những căn nhà có lầu cao hơn để tránh nước ngập thì cũng rơi vào cảnh bị cô lập giữa lũ. Bởi vì đa số không có phòng ngừa chuẩn bị gì nên hầu hết đều thiếu thốn lương thực thực phẩm và nước uống trong suốt mấy ngày liền. Chưa kể điện cúp trên diện rộng, điện thoại không thể sạc pin nên họ hoàn toàn bị cắt đứt liên lạc với thế giới bên ngoài.
Sau khi cơn lũ đi qua, nước rút xuống từ từ, bao cảnh tang thương để lại khiến cho người chứng kiến không khỏi thương tâm. Ở phường Quy Nhơn Đông, tỉnh Bình Định (cũ), một người đàn ông bị mắc bệnh bại liệt, không đi lại được. Khi nước lũ tràn vào nhà, ông té xuống giường và bị đuối nước. Tại xã Tuy An Đông, tỉnh Phú Yên (cũ), sáng ra khi nước rút, người dân phát hiện một cụ bà neo đơn nằm co ro dưới nền nhà lạnh lẽo, lẫn trong bùn lầy lội. Trên Facebook, một người còn ghi lại cảnh vào giải cứu một căn nhà thì phát hiện cụ ông đã mất vì lạnh trên ghế, còn cụ bà nằm sấp dưới nền nhà lạnh lẽo trong bùn đất.
Ở thành phố Phan Rang, tỉnh Ninh Thuận (cũ) – xứ sở nổi tiếng nắng nóng quanh năm, vậy mà kỳ này cũng không tránh khỏi nạn thủy. Hàng ngàn dê, bò, cừu của người dân ven dòng sông Dinh đã bị lũ cuốn, mang theo cơ nghiệp của những người nông dân xứ này. Những trang trại nuôi gà cũng bị chìm trong lũ, sau khi nước rút còn lại xác bầy gà nằm còng queo. Nhiều đàn vịt cũng bị nước lũ cuốn trôi ra tận biển, chới với không biết đâu là bờ.
Do nước còn ngập quá sâu nên chưa thể thống kê được thiệt hại, nhưng con số chắc chắn là rất lớn. Đối với những người nông dân lam lũ, đàn gia súc hay hoa màu là cả gia tài của họ, nhiều người phải vay mượn nợ để chăn nuôi, nuôi trồng, giờ đây bỗng chốc hóa trắng tay. Dự là cuối năm nay nhiều người sẽ có một cái Tết thiệt buồn.
Không chỉ người nghèo bật khóc mà người giàu cũng rơi lệ. Ở hai thành phố phát triển như Nha Trang, Quy Nhơn vốn là các điểm du lịch nổi tiếng, nhiều xe hơi hư hỏng nặng nằm khắp trên đường, đồ đạc trong nhà bám đầy bùn đất. Đối với một số người, chiếc xe của họ đáng giá bạc tỷ và nhiều người trong số đó phải vay mượn mua xe hay chạy xe du lịch, taxi mưu sinh giờ cũng phải đối mặt với vấn đề sửa chữa xe sau lũ. Ở một siêu thị lớn, hầm giữ xe thất thủ, hơn 100 xe máy của nhân viên bị ngập trong biển nước. Còn thiệt hại đối với những hộ kinh doanh có kho hàng bị hư hỏng vì ngập nước là miễn bàn.
Nếu nhìn lại 2 tháng vừa qua, chúng ta sẽ thấy lộ trình của thiên tai diễn ra tuần tự ở nhiều vùng trên khắp cả nước. Bắt đầu từ cuối tháng 9 với cơn bão số 10 Buloi đổ bộ vào các tỉnh Bắc Bộ như Nghệ An, Hà Tĩnh. Tiếp đến là đầu tháng 10, bão số 11 Matmo trút xuống các tỉnh Đông Bắc Bộ như Thái Nguyên, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Ninh. Đến cuối tháng 10, khu vực miền Trung như Huế, Hội An, Đà Nẵng ngập lụt trên diện rộng; Bình Thuận (cũ) nằm ở cuối dải đất duyên hải Nam Trung Bộ cũng bị ngập lụt. Sang giữa tháng 11 ở hiện tại, khu vực Nam Trung Bộ gồm các tỉnh Bình Định, Phú Yên tới Khánh Hòa, Ninh Thuận (cũ) mưa lớn như trút nước và ngập lụt kéo dài.
Nhiều người già sinh sống ở xứ này đều cảm thán đây là trận lũ lịch sử 30-40 năm mới thấy một lần. Trận gần nhất cũng phải từ năm 1993 trở về trước. Ở trên mạng trong mấy ngày này, chắc hẳn bạn sẽ đọc được rất nhiều bài phân tích nguyên do ngập lụt, nào là lượng mưa lớn kỷ lục, nào là do phá rừng, nào là do xây thủy điện, nào là do chính sách quy hoạch bất cập, v.v. Nhưng có một điểm nghịch lý nằm ở chỗ, thiên tai hay mưa bão cực đoan thực tế năm nào cũng xảy ra và các vấn đề kể trên vốn đã tồn tại từ mấy chục năm qua rồi, vậy tại sao những năm trước không ngập lụt nặng trên diện rộng và kéo dài, mà bây giờ lại thế?
Và điều kỳ lạ hơn là vì sao thiên tai không đổ bộ ở một vài tỉnh thành quen thuộc như mọi năm, mà lại lần lượt giáng xuống từng tỉnh thành từ Bắc chí Nam? Ngay cả những khu vực hàng chục năm nay rất ít khi chịu ảnh hưởng của thiên tai như Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận giờ đây cũng chịu chung số phận. Câu hỏi này mình bỏ ngỏ để quý bạn đọc suy ngẫm thêm về điềm thiên tượng, vì thiên cơ là điều mà người bình phàm không thể luận giải và mỗi người sẽ tự có đáp án của riêng mình.
Suy cho cùng, có trải qua cảnh bãi bể nương dâu, chứng kiến nhiều tang thương, mất mát trong cuộc đời, con người ta mới thấm thía thêm một chút về lẽ vô thường, biết nhìn lại cuộc đời mình sau khi trải qua cảnh màn trời chiếu đất để mà sống hiền lành, thiện lương hơn và hiểu rằng sau cùng giữ được sinh mạng mình mới là thật quý chứ không còn quá ôm chấp tài sản vật chất, nhà xe, đất đai,… Và khi biết rằng cuộc đời con người là hữu hạn, ta mới thực sự trân quý những ngày mình vẫn còn được sống và sống sao cho trọn vẹn, cho đáng sống hơn dưới thân phận con người.
Nếu bạn cảm thấy bài viết này hữu ích, bạn có thể ủng hộ tác giả qua chương trình Bạn đồng hành hoặc tại đây.
