Trò Chuyện Cùng Người Hướng Nội – Tập 5: Tính cách tạo nên số phận

Sinh ra trên cuộc đời này, ngay từ đầu chúng ta đã không có quyền lựa chọn cha mẹ hay hoàn cảnh sống cho mình. Tính cách của một người một nửa là do thiên tính, một nửa là do môi trường tạo tác. Không ai có thể chọn cho mình một vài nét tính cách nổi trội nào đó như thể người ta lựa chọn trang phục hay kỹ năng của một nhân vật trong game, mà tính cách là thứ định hình qua cả một quá trình dài và phát triển rõ nét nhất ở thời niên thiếu. Ở góc độ tâm linh, tính cách giống như nghiệp lực, là thứ gắn liền với bản thể của bạn trong kiếp sống này và rất khó thay đổi. Đổi tính đổi nết có lẽ là bài toán khó nhất trần đời, vì ta gần như phải mất cả đời mới có thể thay đổi được tính nết bẩm sinh của mình.

Có bao giờ bạn thử nghĩ: Nếu bạn có thể thay đổi được một vài nét tính cách đặc trưng nào đó của bản thân thì liệu cuộc đời của bạn bây giờ có khác hoàn toàn? Là một người hướng nội, khép kín, tính cách có phần rụt rè, nhiều lần trong đời mình cũng ước ao giá như mình có thể mạnh mẽ, thẳng tính hơn và không biết sợ là gì, có lẽ cuộc sống của mình khi ấy sẽ rẽ theo một chiều hướng tốt hơn hiện tại. Câu chuyện của nhân vật Trinh sau đây là một kiểu tính cách hoàn toàn trái ngược với mình.

Con cóc gai góc ngay từ nhỏ

Quen biết Trinh từ thời cấp ba, hồi mới gặp Trinh mình rất ấn tượng vì cô bạn này có ngoại hình xinh xắn nhỏ nhắn với mái tóc dài chấm mông nhìn rất yểu điệu thục nữ. Nhưng khi chơi chung với Trinh và hội bạn thân suốt mấy năm cấp ba, ấn tượng đầu tiên của mình đã bị phá vỡ hoàn toàn. Bên trong thân hình nhỏ nhắn và vẻ ngoài yếu đuối đó là một cô gái có nội tâm hết sức mạnh mẽ và gai góc không kém gì con trai. Nghe Trinh kể chuyện về gia đình, mình mới biết nhà Trinh có ba chị em gái, sở dĩ đẻ tới đứa thứ ba là vì ba Trinh luôn mong mỏi một đứa con trai nối dõi nhưng cứ tạch tạch ba đứa “vịt trời” ra đời liên tiếp. Bất mãn với số phận, ba Trinh nuôi dạy ba chị em theo phong cách hết sức cứng rắn và nghiêm khắc y như dạy một đứa con trai, nên tính cách của mấy chị em nhà Trinh ai cũng mạnh mẽ ngay từ nhỏ.

Trải nghiệm sang chấn tâm lý đầu đời của Trinh là những năm học tiểu học. Khi đó cô nàng bị bệnh thủy đậu và phải chấm thuốc tím lên khắp cả người trông rất ghê. Đến lúc đi học, bạn bè trong lớp ai cũng thấy sợ và tránh xa Trinh ra. Một bạn nam chọc Trinh là đồ xấu xí, da xù xì như con cóc ghẻ. Bất chợt nổi cộc, Trinh nhào tới đứa bạn trêu chọc mình đánh nó tới tấp. Sau vụ đó, Trinh bị cô giáo bắt phải làm kiểm điểm, mẹ của cậu bạn kia cũng tới tận nhà mắng vốn mẹ của Trinh, trách mẹ Trinh sao không biết dạy con, đẻ con gái mà hung dữ đi đánh con trai nhà người ta. Mẹ Trinh cũng thẳng tính, nói thẳng với vị phụ huynh kia rằng chị phải xem lại con trai chị hành xử thế nào mà để cho một đứa con gái đè nó ra đánh.

Từ những trải nghiệm gai góc ngay trong chính môi trường gia đình và học đường ngay từ nhỏ, tính cách của Trinh đã phát triển theo thiên hướng trở nên mạnh mẽ, cứng rắn mà cũng rất cứng đầu. Ở giai đoạn cấp ba, chơi chung với nhau mấy năm thì mình chỉ cảm nhận được nét tính cách khác biệt này của Trinh so với các bạn nữ cùng trang lứa, chứ môi trường học đường lúc đó không có nhiều xung đột hay những tình huống đặc biệt để làm nổi bật lên nét tính cách ấy. Đến giai đoạn lên đại học, Trinh chọn theo ngành Ngôn ngữ Anh còn mình thì học Báo chí. Tuy cả hai học chung trường, ở cùng ký túc xá nhưng bước vào môi trường mới, bạn bè mới và những định hướng mới nên cũng ít còn liên hệ với nhau. Mãi gần đây khi có dịp gặp lại Trinh sau hơn chục năm, mình mới thấy sự định hình rõ nét hơn về mặt tính cách ở bạn mà ngày xưa mình đã ngờ ngợ.

Những thành công thầm lặng

Ngồi đối diện với một cô bạn nhỏ nhắn, vẫn nhu mì thục nữ như ngày nào, mình khó tin được đằng sau thân hình bé nhỏ đó là một danh sách dài những thành tựu mà Trinh tự thân đạt được ở độ tuổi đầu ba mươi: thi lấy chứng chỉ giáo viên yoga quốc tế (chỉ vì thích chứ không đi dạy), từng khởi nghiệp một công ty tư vấn du học, mua được hai mảnh đất, làm trợ lý giám đốc kiêm phiên dịch cho một tập đoàn lớn ở Việt Nam, làm quản lý dự án cho một tập đoàn của nước ngoài với mức lương khủng. Những thành tựu này không phải Trinh cố ý khoe khoang với mình mà đó là những cột mốc mình xâu chuỗi lại qua hành trình của bạn kể từ khi mới ra trường. Nếu như Trinh không kể, mình cũng không hề biết những thành quả đáng tự hào của Trinh ở độ tuổi này, bởi từ trước đến giờ bạn rất hiếm khi khoe khoang hay thể hiện mình là một người thành công trên Facebook.

Ở lứa tuổi của mình, muốn biết bạn bè có “thành công” hay không chỉ cần lướt một vòng Facebook của họ là biết. Người thì khoe mới mua căn nhà thứ hai, người thì khoe mới sắm xe hơi, người thì khoe bill mua đồ hiệu gần cả trăm triệu, người thì check-in sang chảnh ở nước ngoài, người thì khoe con học trường quốc tế, v.v. Hiếm có ai đạt được thành công trong sự nghiệp và cuộc sống mà lại kín tiếng như Trinh. Thực sự nếu không gặp và trò chuyện với Trinh, mình vẫn tưởng bạn chỉ là một cô nhân viên văn phòng ở một công ty nào đó chứ không nghĩ trong lứa bạn ở quê của mình lại có người thành công như vậy (ngoài những người mình biết do hay khoe trên mạng). Khi nghe kể về câu chuyện thành công của một người, mình luôn tò mò chìa khóa nào giúp họ mở ra cánh cửa dẫn lối đến thành công đó.

Qua quá trình “khai thác” nhân vật, mình nhận ra rằng chính tính cách mạnh mẽ và cứng rắn của Trinh mới là chiếc chìa khóa dẫn dắt bạn đạt đến những cột mốc như hiện tại. Ở Trinh có những nét tính cách hoàn toàn đối lập với mình: Trinh hướng ngoại còn mình hướng nội, Trinh thẳng tính nghĩ gì là nói đó còn mình rất dè dặt phải suy nghĩ kỹ càng rồi mới dám nói, Trinh dám mạnh mẽ đứng lên đấu tranh vì quyền lợi của bản thân còn mình rất e dè vì sợ làm mất lòng người khác. Chính Trinh cũng tự thừa nhận, tính cách của Trinh không phù hợp với môi trường công sở truyền thống, bởi gặp sếp hay đồng nghiệp trái tính trái nết là bạn sẽ bật lại họ đến cùng chứ chẳng thèm nể nang gì. So ra thì tính cách của Trinh có phần giống một số bạn gen Z bây giờ ở khoản nghĩ gì nói đó mà không sợ ai, nhưng sự khác biệt là các bạn trẻ đôi lúc còn non để nhìn nhận vấn đề thấu đáo, còn ở Trinh thì đã đủ độ chín và tự tin vào năng lực của bản thân nên mới dám bật lại sếp tanh tách như thế.

Bá đạo trên từng hạt gạo

Hồi mới ra trường, Trinh lựa chọn làm công việc sales bên lĩnh vực du học, vì tính chất nghề sales vừa tự do thoải mái lại vừa vận dụng được vốn liếng tiếng Anh. Quan trọng hơn, Trinh có đam mê kiếm tiền – làm gì cũng được, miễn kiếm được nhiều tiền là càng thích. Sau khi trải qua một vài công ty tư vấn du học, đỉnh điểm là Trinh cãi nhau tay đôi với sếp vì chính sách công ty đặt ra chèn ép nhân viên và không thỏa đáng, để rồi Trinh dứt điểm bằng một màn ra tự mở công ty riêng và tự đăng ký kinh doanh để làm theo cách của mình. Dù công ty quy mô còn nhỏ, nhưng với kinh nghiệm tư vấn trong ngành này thì Trinh cũng tổ chức được khá nhiều hội thảo du học thành công và chốt được kha khá hợp đồng. Sau đó đại dịch Covid-19 bùng phát thì Trinh cũng quyết định dẹp công ty để về quê nghỉ dưỡng một thời gian.

Về quê chưa được bao lâu, thấy tin một tập đoàn lớn có chi nhánh tại địa phương tuyển trợ lý giám đốc cho mảng golf thì Trinh thử apply và đậu luôn. Hôm đi phỏng vấn vị trí này, bạn thấy thông tin nhân sự báo là tuyển vị trí thư ký trong khi JD lại ghi là tuyển trợ lý giám đốc, thế là bạn bắt bẻ lại HR của tập đoàn đó vậy rốt cuộc là tuyển cái gì, nếu tuyển trợ lý thì bạn mới vào phỏng vấn còn tuyển thư ký thì thôi bạn đi về. Tới khi đi làm, HR có thông báo quy định ở công ty phải mặc đồ công sở, bạn cũng vặt lại HR đó là quy định cho nhân viên bình thường thôi chứ thư ký thì khác, sếp bạn (người nước ngoài) chả yêu cầu như thế thì thì HR có quyền gì mà yêu cầu, thế là HR cũng câm nín.

Sau khi làm cho tập đoàn đó ba năm, bạn chuyển sang làm vị trí quản lý dự án mảng golf cho một tập đoàn xây dựng lớn khác và chuyển công tác ra Huế. Quyền lợi ở công ty mới hết sức hấp dẫn như bạn được cấp chi phí thuê chung cư ở, có xe đưa rước đi làm tận nhà, được đài thọ vé máy bay về quê mỗi tháng một lần, v.v. Là bên trung gian tư vấn và giám sát giữa nhà thầu và đơn vị thi công, Trinh thường xuyên phải soạn và nắm rất kỹ các điều lệ trong hợp đồng xây dựng. Khi bị một đối tác bắt bẻ chuyện các sếp người Tây bên bạn khi vào công trình chỉ mặc quần đùi áo thun (trong khi theo quy chuẩn trong ngành họ phải mặc Âu phục, đi giày da) thì bạn cũng bắt bẻ ngược lại trong hợp đồng không có điều khoản nào quy định về trang phục hết, nếu cần thì bạn đọc từng điều khoản một cho nghe.

Làm việc với những nhà thầu là người Bắc thường khá khó tính trong chuyện phép tắc, bạn gọi điện sang mời họ đi dự tiệc VIP thì bị từ chối, bảo em phải sang tận nơi đưa thiệp mời trực tiếp cho anh. Kết quả là bạn loại thẳng tên họ ra khỏi danh sách và không thèm mời (dĩ nhiên là dưới sự cho phép của sếp trực tiếp), VIP gì VIP mà đòi hỏi cắc cớ quá thì thây kệ. Một lần qua gặp sếp tổng của công ty đối tác để trao đổi về dự án, bạn vào thang máy thì gặp trợ lý của vị sếp đó. Vừa thấy bạn, cô trợ lý này đã sẵng giọng: “Em là ai vậy? Chị có biết em không?”. Nghe vậy, bạn cũng chẳng vừa mà đáp lại thẳng thừng: “Em là Trinh ở công ty X. Chị không biết em là ai nhưng em biết sếp chị. Giờ chị chưa biết, sau này rồi chị sẽ biết!”. Hóa ra cô ta là trợ lý mới sau này, không hề biết rằng giữa bạn với vị giám đốc đó vốn đã có quen biết và từng làm chung một số dự án trước đây.

Làm việc nhiều năm trong môi trường có sếp là người nước ngoài cũng như toàn đàn ông, tính cách của Trinh dần phát triển rõ theo chiều hướng thoải mái bộc lộ cá tính mạnh mẽ, thẳng tính và bộc trực hơn chứ không nể nang kiêng dè gì ai. Chưa kể tính chất công việc quản lý dự án, thường xuyên soạn thảo hợp đồng giấy tờ với mỗi dự án thi công trị giá rất lớn nên ở bạn hình thành một tư duy và khả năng phản biện trước những điều bất hợp lý. Chẳng hạn như, một lần bạn đến một tiệm cafe để gặp bạn thì thấy có ai đó đã để sẵn một chai nước trên bàn, bạn ngồi tới hơn 15 phút thì một phụ nữ xuất hiện và nói đây là chỗ ngồi của chị ấy và chị ta là khách quen ở đây.

Với người bình thường, khi gặp một tình huống như vậy thì đa phần sẽ lựa chọn cách xử lý dĩ hòa vi quý là chuyển qua bàn khác ngồi. Nhưng Trinh thì không chấp nhận được, bạn thẳng thừng bao rằng ở đây vốn dĩ chẳng có chính sách đặt bàn trước, chị chỉ để mỗi chai nước chứ chẳng phải để túi xách hay đồ đạc gì trên bàn nên đừng có đòi hỏi vô lý như vậy, muốn gì thì gọi quản lý ra đây nói chuyện. Vị khách sau khi thấy làm dữ không được và đuối lý thì cuối cùng cũng tức giận bỏ đi một nước. Mỗi khi đối diện với những điều bất công hay vô lý trong đời, bao nhiêu người trong chúng ta dám sẵn sàng đứng lên phản ứng lại và đấu tranh cho bản thân, hay ta lựa chọn im lặng cho qua rồi sau đó cảm thấy ấm ức trong lòng?

Trước đây mình từng nghĩ, những người không biết cách mềm mỏng, thông minh cảm xúc trong chuyện đối nhân xử thế thì ắt hẳn sẽ khó sống lắm vì sẽ luôn va chạm và gây thù kết oán. Nhưng khi nhìn lại, những người luôn mềm mỏng và biết cách cư xử như mình thường luôn nhận phần thiệt nhiều hơn khi không dám nói lên tiếng nói của mình hay đấu tranh cho quyền lợi chính đáng của bản thân. Ngược lại, những người với kiểu tính cách như Trinh tuy ban đầu khiến người ta có thiện cảm không tốt nhưng hóa ra họ lại được người khác nể nang và nhún nhường nhiều hơn. Họ được sống thật với cá tính và suy nghĩ thật trong đầu, nghĩ gì nói nấy, muốn gì làm nấy mà chẳng cần phải lo sợ người khác phán xét điều gì về mình. Chính nhờ sự bá đạo đó mà Trinh từng bước đạt được những mốc thành công trong đời ở độ tuổi rất trẻ.

Mình nhớ cách đây khoảng 5 năm khi mình còn đi học võ, vị thầy dạy võ có nói với mình một ý là đường quyền và lối đánh võ phản ánh rõ tính cách của mình ra sao. Dù không tiếp xúc nhiều ngoài đời thực, nhưng thầy có thể nhận xét tính cách mình hướng nội, thường thu mình vào bên trong và kìm nén bản thân lại nên khi đánh võ không bung được hết lực ra ngoài. Thầy nói rằng nếu mình có thể thay đổi được điều này thì không chỉ trong việc học võ mà cả trong đời sống, mình cũng sẽ trở thành một phiên bản hoàn toàn khác. Thông điệp của thầy khiến mình suy nghĩ hoài suốt một quãng thời gian dài. Đã có những lúc mình cố gắng thay đổi theo hướng thẳng tính, gai góc và bạo dạn hơn, và sự thay đổi đó cũng đem lại một số kết quả nhất định. Nhưng rồi mình nhận ra mình không quen với phiên bản ấy, nó như một chiếc áo không vừa vặn với bản thể của mình.

Suy cho cùng, tính cách là thứ gắn liền với cả cuộc đời của một con người. Bạn chỉ có thể tu tâm dưỡng tính, sửa những cái nết xấu thành tính tốt, chứ khó có thể thay đổi tính khí ăn sâu vào máu. Thông thường người ta chỉ có thể thay đổi tính khí khi trải qua một biến cố lớn mang tính bước ngoặt trong cuộc đời. Như Trinh có nói với mình, nhiều lúc Trinh cũng muốn nhẹ nhàng mềm mỏng, biết thảo mai lắm nhưng khi thấy cái chướng trước mắt thì không thể nhịn được. Hành vi tạo nên tính cách, tính cách tạo nên số phận. Những chủng tử góp phần tạo nên tính cách của bạn không chỉ hạn hữu ở môi trường sống trong kiếp này mà còn bắt nguồn từ vô số tiền kiếp. Nhưng dù cho bạn sở hữu tính cách như thế nào, hãy biết yêu thương bản thân mình và đừng để cho ai khác có quyền làm bạn thương tổn (nhưng không có nghĩa là bạn có quyền làm tổn thương họ, mà hãy biết cách tự bảo vệ bản thân mình).

Nếu bạn cảm thấy đồng điệu và rút tỉa được điều gì đó từ bài viết trên, bạn có thể ủng hộ blog để Chơn Linh có thêm động lực chia sẻ và duy trì hoạt động của blog trong tương lai.

Ủng hộ tác giả