Mỗi nền văn minh của nhân loại đều có những tinh túy riêng được đúc kết qua những câu ngạn ngữ dân gian, được truyền miệng từ đời này qua đời khác. Khi tìm hiểu về ngạn ngữ của những nền văn minh hay dân tộc khác, chúng ta sẽ bắt gặp sự giao thoa ở những tư tưởng chung của nhân loại. Trong series này, mình sẽ tuyển chọn, dịch và chú giải một số câu ngạn ngữ châu Phi hay từ cuốn sách của tác giả Samuel Gebre để giới thiệu tới quý bạn đọc.
31. A monkey is a gazelle in its mother’s eyes.
Con khỉ trong mắt mẹ nó không khác gì con linh dương.
Tình mẫu tử thường khiến cha mẹ yêu thương, quý trọng con cái vô điều kiện, dù chúng có xấu xí hay yếu kém thế nào. Tiếng Việt cũng có thành ngữ tương tự: “Con hát, mẹ khen hay”.
32. A patient man will eat ripe fruit.
Người kiên nhẫn ắt ăn trái ngọt.
Sự kiên trì, nhẫn nại sẽ mang lại thành quả tốt đẹp. Thành ngữ tương tự: “Có công mài sắt, có ngày nên kim”.
33. A person with a wound on his head keeps touching it.
Người có vết thương trên đầu thì cứ sờ mãi vào đó.
Người có nỗi đau, vấn đề khó khăn, thường xuyên nghĩ đến nó mà khó lòng quên được.
34. A powerful friend becomes a powerful enemy.
Một người bạn quyền lực sẽ trở thành một kẻ thù đáng gờm.
Chơi với người có quyền lực, phải đề phòng tới lúc hết chơi với họ, bởi họ có thể trở thành kẻ thù nguy hiểm hơn bao giờ hết.
35. A pretty face and fine clothes do not make character.
Khuôn mặt đẹp và quần áo tươm tất không làm nên nhân cách.
Thành ngữ tương tự: “Chiếc áo không làm nên thầy tu”, “Tốt gỗ hơn tốt nước sơn”.
36. A silly daughter teaches her mother how to bear children.
Một cô con gái ngốc nghếch lại dạy mẹ mình cách sinh con.
Một người non nớt, thiếu kinh nghiệm lại đi dạy dỗ một chuyên gia về lĩnh vực mà họ đã quá am hiểu. Thành ngữ tương tự: “Trứng mà đòi khôn hơn vịt”, “Múa rìu qua mắt thợ”.
37. A single bracelet does not jingle.
Một chiếc vòng tay đơn lẻ không thể kêu leng keng.
Một cá nhân đơn lẻ không thể tạo ra ảnh hưởng lớn, mà cần phải có sự chung sức, hợp tác thì mới thành công. Tiếng Việt có câu ca dao: “Một cây làm chẳng nên non – Ba cây chụm lại nên hòn núi cao”, hay những câu nói có hàm ý tương tự: “Một bàn tay vỗ không làm nên tiếng kêu”, “Một cánh én chẳng làm nên mùa xuân”.
38. A termite grows up in dry wood, and yet comes to maturity.
Con mối lớn lên trong gỗ khô mà vẫn trưởng thành.
Nghị lực phi thường, khả năng vươn lên và thành công ngay cả trong những hoàn cảnh khắc nghiệt, thiếu thốn nhất. Thành ngữ tương tự: “Lửa thử vàng, gian nan thử sức” hay “Nghịch cảnh tạo anh hùng”.
39. A too modest man, goes hungry.
Một người khiêm tốn quá mức sẽ bị đói.
Sự e dè, nhút nhát hoặc khách sáo quá mức có thể dẫn đến thiệt thòi, khiến một người bỏ lỡ cơ hội hoặc không nhận được những gì mình cần. Tục ngữ Việt Nam có câu: “Con có khóc, mẹ mới cho bú”. Có đề đạt nguyện vọng, nói rõ yêu cầu, ý muốn thì người khác mới biết để xem xét, đáp ứng kịp thời.
40. A woman will be twice bound when her chains feel comfortable.
Khi xiềng xích khiến một người phụ nữ cảm thấy thoải mái thì cô ta bị trói tới hai lần.
Một khi chấp nhận và quen với hoàn cảnh tiêu cực thì bạn không chỉ bị cầm tù về mặt thể xác mà còn là cả tinh thần. Giống nhân vật Mị trong truyện Vợ chồng A Phủ của nhà văn Tô Hoài: “Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi”.
41. After the hyena has gone, the dog barks.
Sau khi linh cẩu đi rồi, chó mới sủa.
Hành động tỏ ra dũng cảm một cách muộn màng và vô ích khi mối nguy hiểm thực sự đã đi qua. Tiếng Việt có hình ảnh “anh hùng rơm” cũng tương tự: “Anh hùng là anh hùng rơm – Ta cho mồi lửa hết cơn anh hùng”.
42. An army of sheep led by a lion can defeat an army of lions led by a sheep.
Một bầy cừu do sư tử dẫn đầu còn hơn một bầy sư tử do cừu dẫn đầu.
Sức mạnh của một đội quân không nằm ở từng cá nhân mà phụ thuộc vào tài năng của người chỉ huy. Tục ngữ tương đương: “Tướng nào quân nấy”, “Binh bại tại tướng”.
43. An eye and a friend are quickly hurt.
Con mắt và người bạn thì rất dễ bị tổn thương.
Con mắt với tình bạn – cả hai đều quan trọng và quý giá, nhưng đồng thời cũng rất mỏng manh, có thể bị tổn hại bởi những hành động hoặc lời nói dù là nhỏ nhất.
44. As the wound inflames the finger, so the thought inflames the mind.
Giống như vết xước nhỏ làm ngón tay mưng mủ, một ý nghĩ cũng làm đọa đày tâm can.
Suy nghĩ tiêu cực có thể bám rễ, lớn dần và gây “viêm nhiễm”, làm khổ sở, dằn vặt toàn bộ tâm trí.
45. At the bottom of patience one finds heaven.
Ở dưới đáy của sự kiên nhẫn, người ta tìm thấy thiên đường.
Thành ngữ tương tự: “Khổ tận cam lai”, “Qua cơn bĩ cực tới hồi thái lai”.
Nếu bạn cảm thấy bài viết này hữu ích, bạn có thể ủng hộ tác giả qua chương trình Bạn đồng hành hoặc tại đây.
